Business Support Systems

Genis bir konu...  BSS nedir ve ilk musteriye ulastigi arabirim POS(Satis noktasi) ile baslarsak daha somut olarak anlatilabiliriz belki.

Servis saglayici olarak hizmet veren sirketlerin musteri ile ilgili tum is operasyonlarini yuruttugu birden cok komponetten olusan aralarinda tanimli arabirimlerle haberlesen yazilim sistemleridir. Son kullanici olarak bizler en azindan bir gsm operatoru, internet servis saglayicinin bireysel veya kurumsal musterisiyiz. Simdi GSM servis saglayici ile aramizda gecenlere satis noktasinda yaptigimiz aktivasyon a kadar detayli bakalim.

• Satis ofisine gideriz. On odemeli veya faturali numara istedigimizi soyleriz.
• Satis ofisinin elindeki envanterde bulunan numaralardan birini seceriz.
• Satis ofisi numarayi sistemde bizim adimiza kayit etmek icin kimlik ve adres bilgilerimizi ister.
• Eger faturali musteri olacaksak operator birkac fatura donemini kapsayacak sekilde acik kredi karti provizyonu veya sabit bir on odeme talep edebilir.
• Satis ofisi operatorun belirledigi ettigi aktivasyon bedelini talep eder.
• Numara kayit edildikten sonra satis ofise bize mevcut tarif planlarindan uygun olani onerir.
• Tarif plani seciminden sonra numaramizi kullanmaya baslayabiliriz.

Simdi burada duralim oncelike servis saglayicinin stok yonetimine daha yakindan bakalim ve konuyla ilgili ingilizce dagarcigimiz zenginlestirelim;

POS	Point of Sales
MSISDN	Mobile Subscriber ISDN Number
ISDN	Integrated Services Digital Network
IMSI	International Mobile Subscriber Identity
ICCID	Integrated circuit card identifier
SIM	Subscriber Identity Module
SIM	Subscriber Identity Module

Tipki supermarketlerin depo yonetim sistemlerinde sattiklari tum mamullerin stok bilgilerini tuttuklari gibi servis saglayici da musterilerine satiyor oldugu en temel ekipman olan SIM kartlari da benzer bir envanter yonetim sistemi uzerinde saklar. Bu sistem vasitasiyla kendi bolge satis ofisleri ve vermis oldugu ozel satis noktalarindaki bulunan SIM kart stok miktari tek bir sistem den izlenmis olur. Stok yonetim sistemi uzerinde her bir satis noktasi ve ana dagitim ofisi icin cesitli limitler tanimlanabilir. Sistem her satis noktasindaki SIM miktari limitlerin altina dustugunde merkez satis birimine haber verebilecegi gibi, her satis noktasi satis trendini planlayarak yeni SIM kart siparisi isteyebilir. Simdi sistemi daha iyi anlamak icin SIM kart uzerinde saklanan bilgilere bakmamiz gerekmekte.

Read More

Greenfield Project

Eveet bu da gunumuzde sikca duyulan buzzword diye tabir edilen kelimelerden biridir. Kisaca bakir bir bolgede yapilan ve alanda her turlu yatirimdir, istir. Bu tip projelerde onceden yapilan islerden dolayi gelebilecek herhangi bir kisitlama yoktur. Ornegin bir GSM sebekesini sifirdan kurmaya baslamak gibi. Daha once kurulmus sebekenin uzerinde genisleme planlama ve degistirme yapmak gibi dertler olmadan yapilan projelerdir.

Read More

Olasilik Dagilimlari

Olasilik dagilimi bir tablo veya bir denklem olarak istatistiksel bir deneyin sonucunun olusma olasiliginin gosterilmesidir. Deney olarak bir madeni para ile 2 kez yazi tura atilmasi ve kac kez tura geldigi secilirse asagidaki tablo bu deney icin mumkun sonuclari ve olasiliklari ile verir. Bu tablo bize kac tura geldigini gosteren X rastgele degiskenin olasilik dagilimidir.

Tura sayisi	Olasiligi
0	%25
1	%50
2	%25

Simdi de rastgele degiskenin karakteri.

Eger degisken sadece belirlenen alt ve ust limit arasinda deger alabiliyorsa bu surekli bir degiskendir, aksi halde ayrik degisken olarak tanimlanir.
Moda ajansi kataloguna dahil edecegi mankenlerin boylarinin minimum 175 cm maksimum 185 cm olmasini sart kosarsa, manken adayinin boyu bu durumda surekli bir degiskendir.

Yazi tura atiyoruz ve gelen turalarin sayisini sayiyoruz. Gelen tura sayisi 0 ve pozitif sonsuz arasinda tam sayi olabilir, ama 0 ve pozitif sonsuz arasinda bir kesirli sayi olamaz. Iste buyuzden gelen tura sayisi ayrik bir degiskendir.

Rastgele degisken eger ayrik tipte ise onun olasilik dagilimi Ayrik Olasilik Dagilimidir.

Ayrik Olasilik Dagilimi

Madeni parayi alip ard arda iki kez yazi tura atiyoruz. Olusabilecek durumlar : YY, TT, TY, YT.
Rastgele degisken X deney sonucunda kac kez tura geldigini temsil ediyor olsun. X in alabilecegi degerler haliyle 0, 1 ve 2 dir. Haliyle X ayrik rastgele bir degiskendir.

Surekli Olasilik Dagilimi

Tahmin edeceginiz uzerer rastgele degisken eger surekli ise bu tip olasilik dagilimlari da surekli olmaktadir. Ayrik dagilimdan farkli oldugu ve kafa bulandirdigi noktalar;

Surekli rastgele degisken sonsuz miktarda deger alabilir. Bu yuzden belirli bir degere esit olmasinin olasiligi her zaman sifirdir.
Bu yuzden yukaradaki ayrik olasilik probleminde oldugu gibi surekli degiskenin alabilecegi degerleri tabloda gosteremeyiz, olasilik yogunluk fonksiyonu ile surekli olasilik dagilimini tanimlariz. Olasilik yogunluk fonksiyonun ozellikleri;

Manken ornegini hatirlayin, nasil rastgele degisken belirli bir deger araliginda surekli ise ayni sekilde yogunluk fonksiyonu da ayni aralikta sureklidir.

Surekli deger araliginda yogunluk islevinin cizdigi egri ile x duzlemi arasinda kalan alan 1 e esittir.

Rastgele degiskenin farz edilen a ve b limitleri arasinda olma olasiligi yogunluk fonksiyonun a ve b sinirlari arasinda kalan alanina esittir.

Eger X degiskenin a ya kucuk veya esit olmasinin olasiligini hesaplamak istersek bu yogunluk islevinin cizdigi egrinin (-) sonsuz ve a degeri arasinda kalan kisminin alanina esit olacaktir.

Tarali alan X in a dan kucuk veya esit olma olasiligini temsil etmektedir. Bu inglizcesi cumulative probability olan birikimli olasiliktir.

Read More

Turev Nedir?

Bir matematik kabusu olan Calculus un uzerine kuruldugu ve birbirini tamalayan iki fikirden biridir kisaca. Universite 2. sinifin yaz tatilini bu yuzunden yurtta gecirmistim. Lise de bu dersin okutulmaya basladigini duydum. Genc arkadaslara kolay gelsin Eski bilgilerimi tekrar ederken, belki sizlere bir yardimim olur.

Bir fonksiyonun kendi degiskenin degismesine gore ne kadar degistiginin bir olcusudur yani oranidir. :) Baska bir tanimlama da bir niceligin baska bir niceligin degismesine gore ne kadar degistigidir. Ornek verirsek bir cismin ivmesi , o cismin zamana bagli olarak degisen pozisyonun zamana oranidir .
Turev de bu oranin hesaplanmasi icin izlenen yoldur simdi de meshur

y = f (x).

f bizim fonksiyonumuz, (x,y) gercek sayilar iken y nin aldigi degerleri bir koordinat duzlemi uzerinde cizmeye baslayalim. Iste turev hesaplamasi ile ortaya cikan cizelgenin her noktasindaki egimi hesaplariz. Iki ornek

Serbest dusen bir cismin hizi ve ivmesinin belirli bir an icin hesaplanmasi.
Sirketin karini maksimuma cikartmak icin uretmesi gereken urun miktari.

Burada kullanmamiz gereken kelime optimum du. Optimum belirnen hedeflere bagli olarak bir degiskenin almasi gerekn en iyi degerdir.

Read More

Page Rank nasil calisir?

Bu konuyla ilgili internette pek cok ingilizce ve turkce kaynak gorecekseniz, bu da benim surumum, gene birseyi ogrenmenin en iyi yolu, ogretmeye calismaktir ilkesinden hareket ediyorum :)

Page rank,  internet sayfalari dedigimiz birbirlerine hyperlink dedigimiz kopruler vasitasiyla iliski tanimlanmis dokumanlari analiz eden bir algoritmadir. Herhangi bir kullanicinin rastgele linklere tiklayarak herhangi sayfaya ulasma olasiligini olasilik dagilimini kullanarak hesaplar. Bu olasilik degeri 0 ile 1 arasindadir.  0.5 olasilik demek birseyin olma ihtimali %50 dir. Eger bir internet dokumanin page rank degeri 0.5 ise, kullanicinin rastgele bir linke tiklayarak bu dokumana yonlendirilme olasiligi %50 dir. Hesaplama yaklasik Page Rank degerler serisinin iterasyonlar yardimiyla yaklasik teorik degerin bulunmasina dayanir. Simdilik bu yaziyi burada kesiyorum. Neden mi? Zamanla beraber ogrenecegiz, cunku biraz degiskenler hesabi ve nam-i deger calculus a dalmamiz gerekecek.

Read More